५।१७ रामायणम् Click on words to see what they mean. तस्मिन्नेव ततः काले राजपुत्री त्वनिन्दिता ।रूपयौवनसंपन्नं भूषणोत्तमभूषितम् ॥ १ ॥ ततो दृष्ट्वैव वैदेही रावणं राक्षसाधिपम् ।प्रावेपत वरारोहा प्रवाते कदली यथा ॥ २ ॥ ऊरुभ्यामुदरं छाद्य बाहुभ्यां च पयोधरौ ।उपविष्टा विशालाक्षी रुदन्ती वरवर्णिनी ॥ ३ ॥ दशग्रीवस्तु वैदेहीं रक्षितां राक्षसीगणैः ।ददर्श दीनां दुःखार्तं नावं सन्नामिवार्णवे ॥ ४ ॥ असंवृतायामासीनां धरण्यां संशितव्रताम् ।छिन्नां प्रपतितां भूमौ शाखामिव वनस्पतेः ।मलमण्डनदिग्धाङ्गीं मण्डनार्हाममण्डिताम् ॥ ५ ॥ समीपं राजसिंहस्य रामस्य विदितात्मनः ।संकल्पहयसंयुक्तैर्यान्तीमिव मनोरथैः ॥ ६ ॥ शुष्यन्तीं रुदतीमेकां ध्यानशोकपरायणाम् ।दुःखस्यान्तमपश्यन्तीं रामां राममनुव्रताम् ॥ ७ ॥ वेष्टमानामथाविष्टां पन्नगेन्द्रवधूमिव ।धूप्यमानां ग्रहेणेव रोहिणीं धूमकेतुना ॥ ८ ॥ वृत्तशीले कुले जातामाचारवति धार्मिके ।पुनः संस्कारमापन्नां जातमिव च दुष्कुले ॥ ९ ॥ सन्नामिव महाकीर्तिं श्रद्धामिव विमानिताम् ।प्रज्ञामिव परिक्षीणामाशां प्रतिहतामिव ॥ १० ॥ आयतीमिव विध्वस्तामाज्ञां प्रतिहतामिव ।दीप्तामिव दिशं काले पूजामपहृतामिव ॥ ११ ॥ पद्मिनीमिव विध्वस्तां हतशूरां चमूमिव ।प्रभामिव तपोध्वस्तामुपक्षीणामिवापगाम् ॥ १२ ॥ वेदीमिव परामृष्टां शान्तामग्निशिखामिव ।पौर्णमासीमिव निशां राहुग्रस्तेन्दुमण्डलाम् ॥ १३ ॥ उत्कृष्टपर्णकमलां वित्रासितविहंगमाम् ।हस्तिहस्तपरामृष्टामाकुलां पद्मिनीमिव ॥ १४ ॥ पतिशोकातुरां शुष्कां नदीं विस्रावितामिव ।परया मृजया हीनां कृष्णपक्षे निशामिव ॥ १५ ॥ सुकुमारीं सुजाताङ्गीं रत्नगर्भगृहोचिताम् ।तप्यमानामिवोष्णेन मृणालीमचिरोद्धृताम् ॥ १६ ॥ गृहीतामालितां स्तम्भे यूथपेन विनाकृताम् ।निःश्वसन्तीं सुदुःखार्तां गजराजवधूमिव ॥ १७ ॥ एकया दीर्घया वेण्या शोभमानामयत्नतः ।नीलया नीरदापाये वनराज्या महीमिव ॥ १८ ॥ उपवासेन शोकेन ध्यानेन च भयेन च ।परिक्षीणां कृशां दीनामल्पाहारां तपोधनाम् ॥ १९ ॥ आयाचमानां दुःखार्तां प्राञ्जलिं देवतामिव ।भावेन रघुमुख्यस्य दशग्रीवपराभवम् ॥ २० ॥ समीक्षमाणां रुदतीमनिन्दितां सुपक्ष्मताम्रायतशुक्ललोचनाम् ।अनुव्रतां राममतीव मैथिलीं प्रलोभयामास वधाय रावणः ॥ २१ ॥ × (choose dictionary) ▼ Sanskrit-English Apte (1890) Monier-Williams (1899) Shabdasagara (1900) Sanskrit-Sanskrit Vācaspatyam (1873) Śabdakalpadrumaḥ (1886) Koshas Amarakosha Sanskrit-Hindi Apte Sanskrit-Hindi Kosh (1966) Sanskrit-Kannada Shabdarthakaustubha