१।५४ रामायणम् Click on words to see what they mean. ततस्तानाकुलान्दृष्ट्वा विश्वामित्रास्त्रमोहितान् ।वसिष्ठश्चोदयामास कामधुक्सृज योगतः ॥ १ ॥ तस्या हुम्भारवाज्जाताः काम्बोजा रविसंनिभाः ।ऊधसस्त्वथ संजाताः पह्लवाः शस्त्रपाणयः ॥ २ ॥ योनिदेशाच्च यवनः शकृद्देशाच्छकास्तथा ।रोमकूपेषु मेच्छाश्च हरीताः सकिरातकाः ॥ ३ ॥ तैस्तन्निषूदितं सैन्यं विश्वमित्रस्य तत्क्षणात् ।सपदातिगजं साश्वं सरथं रघुनन्दन ॥ ४ ॥ दृष्ट्वा निषूदितं सैन्यं वसिष्ठेन महात्मना ।विश्वामित्रसुतानां तु शतं नानाविधायुधम् ॥ ५ ॥ अभ्यधावत्सुसंक्रुद्धं वसिष्ठं जपतां वरम् ।हुंकारेणैव तान्सर्वान्निर्ददाह महानृषिः ॥ ६ ॥ ते साश्वरथपादाता वसिष्ठेन महात्मना ।भस्मीकृता मुहूर्तेन विश्वामित्रसुतास्तदा ॥ ७ ॥ दृष्ट्वा विनाशितान्पुत्रान्बलं च सुमहायशाः ।सव्रीडश्चिन्तयाविष्टो विश्वामित्रोऽभवत्तदा ॥ ८ ॥ संदुर इव निर्वेगो भग्नदंष्ट्र इवोरगः ।उपरक्त इवादित्यः सद्यो निष्प्रभतां गतः ॥ ९ ॥ हतपुत्रबलो दीनो लूनपक्ष इव द्विजः ।हतदर्पो हतोत्साहो निर्वेदं समपद्यत ॥ १० ॥ स पुत्रमेकं राज्याय पालयेति नियुज्य च ।पृथिवीं क्षत्रधर्मेण वनमेवान्वपद्यत ॥ ११ ॥ स गत्वा हिमवत्पार्श्वं किंनरोरगसेवितम् ।महादेवप्रसादार्थं तपस्तेपे महातपाः ॥ १२ ॥ केनचित्त्वथ कालेन देवेशो वृषभध्वजः ।दर्शयामास वरदो विश्वामित्रं महामुनिम् ॥ १३ ॥ किमर्थं तप्यसे राजन्ब्रूहि यत्ते विवक्षितम् ।वरदोऽस्मि वरो यस्ते काङ्क्षितः सोऽभिधीयताम् ॥ १४ ॥ एवमुक्तस्तु देवेन विश्वामित्रो महातपाः ।प्रणिपत्य महादेवमिदं वचनमब्रवीत् ॥ १५ ॥ यदि तुष्टो महादेव धनुर्वेदो ममानघ ।साङ्गोपाङ्गोपनिषदः सरहस्यः प्रदीयताम् ॥ १६ ॥ यानि देवेषु चास्त्राणि दानवेषु महर्षिषु ।गन्धर्वयक्षरक्षःसु प्रतिभान्तु ममानघ ॥ १७ ॥ तव प्रसादाद्भवतु देवदेव ममेप्सितम् ।एवमस्त्विति देवेशो वाक्यमुक्त्वा दिवं गतः ॥ १८ ॥ प्राप्य चास्त्राणि राजर्षिर्विश्वामित्रो महाबलः ।दर्पेण महता युक्तो दर्पपूर्णोऽभवत्तदा ॥ १९ ॥ विवर्धमानो वीर्येण समुद्र इव पर्वणि ।हतमेव तदा मेने वसिष्ठमृषिसत्तमम् ॥ २० ॥ ततो गत्वाश्रमपदं मुमोचास्त्राणि पार्थिवः ।यैस्तत्तपोवनं सर्वं निर्दग्धं चास्त्रतेजसा ॥ २१ ॥ उदीर्यमाणमस्त्रं तद्विश्वामित्रस्य धीमतः ।दृष्ट्वा विप्रद्रुता भीता मुनयः शतशो दिशः ॥ २२ ॥ वसिष्ठस्य च ये शिष्यास्तथैव मृगपक्षिणः ।विद्रवन्ति भयाद्भीता नानादिग्भ्यः सहस्रशः ॥ २३ ॥ वसिष्ठस्याश्रमपदं शून्यमासीन्महात्मनः ।मुहूर्तमिव निःशब्दमासीदीरिणसंनिभम् ॥ २४ ॥ वदतो वै वसिष्ठस्य मा भैष्टेति मुहुर्मुहुः ।नाशयाम्यद्य गाधेयं नीहारमिव भास्करः ॥ २५ ॥ एवमुक्त्वा महातेजा वसिष्ठो जपतां वरः ।विश्वामित्रं तदा वाक्यं सरोषमिदमब्रवीत् ॥ २६ ॥ आश्रमं चिरसंवृद्धं यद्विनाशितवानसि ।दुराचारोऽसि यन्मूढ तस्मात्त्वं न भविष्यसि ॥ २७ ॥ इत्युक्त्वा परमक्रुद्धो दण्डमुद्यम्य सत्वरः ।विधूम इव कालाग्निर्यमदण्डमिवापरम् ॥ २८ ॥ × (choose dictionary) ▼ Sanskrit-English Apte (1890) Monier-Williams (1899) Shabdasagara (1900) Sanskrit-Sanskrit Vācaspatyam (1873) Śabdakalpadrumaḥ (1886) Koshas Amarakosha Sanskrit-Hindi Apte Sanskrit-Hindi Kosh (1966) Sanskrit-Kannada Shabdarthakaustubha