२।२३ महाभारतम् Click on words to see what they mean. वैशंपायन उवाच ।पार्थः प्राप्य धनुःश्रेष्ठमक्षय्यौ च महेषुधी ।रथं ध्वजं सभां चैव युधिष्ठिरमभाषत ॥ १ ॥ धनुरस्त्रं शरा वीर्यं पक्षो भूमिर्यशो बलम् ।प्राप्तमेतन्मया राजन्दुष्प्रापं यदभीप्सितम् ॥ २ ॥ तत्र कृत्यमहं मन्ये कोशस्यास्य विवर्धनम् ।करमाहारयिष्यामि राज्ञः सर्वान्नृपोत्तम ॥ ३ ॥ विजयाय प्रयास्यामि दिशं धनदरक्षिताम् ।तिथावथ मुहूर्ते च नक्षत्रे च तथा शिवे ॥ ४ ॥ धनंजयवचः श्रुत्वा धर्मराजो युधिष्ठिरः ।स्निग्धगम्भीरनादिन्या तं गिरा प्रत्यभाषत ॥ ५ ॥ स्वस्ति वाच्यार्हतो विप्रान्प्रयाहि भरतर्षभ ।दुर्हृदामप्रहर्षाय सुहृदां नन्दनाय च ।विजयस्ते ध्रुवं पार्थ प्रियं काममवाप्नुहि ॥ ६ ॥ इत्युक्तः प्रययौ पार्थः सैन्येन महता वृतः ।अग्निदत्तेन दिव्येन रथेनाद्भुतकर्मणा ॥ ७ ॥ तथैव भीमसेनोऽपि यमौ च पुरुषर्षभौ ।ससैन्याः प्रययुः सर्वे धर्मराजाभिपूजिताः ॥ ८ ॥ दिशं धनपतेरिष्टामजयत्पाकशासनिः ।भीमसेनस्तथा प्राचीं सहदेवस्तु दक्षिणाम् ॥ ९ ॥ प्रतीचीं नकुलो राजन्दिशं व्यजयदस्त्रवित् ।खाण्डवप्रस्थमध्यास्ते धर्मराजो युधिष्ठिरः ॥ १० ॥ जनमेजय उवाच ।दिशामभिजयं ब्रह्मन्विस्तरेणानुकीर्तय ।न हि तृप्यामि पूर्वेषां शृण्वानश्चरितं महत् ॥ ११ ॥ वैशंपायन उवाच ।धनंजयस्य वक्ष्यामि विजयं पूर्वमेव ते ।यौगपद्येन पार्थैर्हि विजितेयं वसुंधरा ॥ १२ ॥ पूर्वं कुणिन्दविषये वशे चक्रे महीपतीन् ।धनंजयो महाबाहुर्नातितीव्रेण कर्मणा ॥ १३ ॥ आनर्तान्कालकूटांश्च कुणिन्दांश्च विजित्य सः ।सुमण्डलं पापजितं कृतवाननुसैनिकम् ॥ १४ ॥ स तेन सहितो राजन्सव्यसाची परंतपः ।विजिग्ये सकलं द्वीपं प्रतिविन्ध्यं च पार्थिवम् ॥ १५ ॥ सकलद्वीपवासांश्च सप्तद्वीपे च ये नृपाः ।अर्जुनस्य च सैन्यानां विग्रहस्तुमुलोऽभवत् ॥ १६ ॥ स तानपि महेष्वासो विजित्य भरतर्षभ ।तैरेव सहितः सर्वैः प्राग्ज्योतिषमुपाद्रवत् ॥ १७ ॥ तत्र राजा महानासीद्भगदत्तो विशां पते ।तेनासीत्सुमहद्युद्धं पाण्डवस्य महात्मनः ॥ १८ ॥ स किरातैश्च चीनैश्च वृतः प्राग्ज्योतिषोऽभवत् ।अन्यैश्च बहुभिर्योधैः सागरानूपवासिभिः ॥ १९ ॥ ततः स दिवसानष्टौ योधयित्वा धनंजयम् ।प्रहसन्नब्रवीद्राजा संग्रामे विगतक्लमः ॥ २० ॥ उपपन्नं महाबाहो त्वयि पाण्डवनन्दन ।पाकशासनदायादे वीर्यमाहवशोभिनि ॥ २१ ॥ अहं सखा सुरेन्द्रस्य शक्रादनवमो रणे ।न च शक्नोमि ते तात स्थातुं प्रमुखतो युधि ॥ २२ ॥ किमीप्सितं पाण्डवेय ब्रूहि किं करवाणि ते ।यद्वक्ष्यसि महाबाहो तत्करिष्यामि पुत्रक ॥ २३ ॥ अर्जुन उवाच ।कुरूणामृषभो राजा धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः ।तस्य पार्थिवतामीप्से करस्तस्मै प्रदीयताम् ॥ २४ ॥ भवान्पितृसखा चैव प्रीयमाणो मयापि च ।ततो नाज्ञापयामि त्वां प्रीतिपूर्वं प्रदीयताम् ॥ २५ ॥ भगदत्त उवाच ।कुन्तीमातर्यथा मे त्वं तथा राजा युधिष्ठिरः ।सर्वमेतत्करिष्यामि किं चान्यत्करवाणि ते ॥ २६ ॥ × (choose dictionary) ▼ Sanskrit-English Apte (1890) Monier-Williams (1899) Shabdasagara (1900) Sanskrit-Sanskrit Vācaspatyam (1873) Śabdakalpadrumaḥ (1886) Koshas Amarakosha Sanskrit-Hindi Apte Sanskrit-Hindi Kosh (1966) Sanskrit-Kannada Shabdarthakaustubha