युधिष्ठिर उवाच ।क्लिश्यमानेषु भूतेषु तैस्तैर्भावैस्ततस्ततः ।दुर्गाण्यतितरेद्येन तन्मे ब्रूहि पितामह ॥ १ ॥

भीष्म उवाच ।आश्रमेषु यथोक्तेषु यथोक्तं ये द्विजातयः ।वर्तन्ते संयतात्मानो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २ ॥

ये दम्भान्न जपन्ति स्म येषां वृत्तिश्च संवृता ।विषयांश्च निगृह्णन्ति दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ३ ॥

वासयन्त्यतिथीन्नित्यं नित्यं ये चानसूयकाः ।नित्यं स्वाध्यायशीलाश्च दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ४ ॥

मातापित्रोश्च ये वृत्तिं वर्तन्ते धर्मकोविदाः ।वर्जयन्ति दिवास्वप्नं दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ५ ॥

स्वेषु दारेषु वर्तन्ते न्यायवृत्तेष्वृतावृतौ ।अग्निहोत्रपराः सन्तो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ६ ॥

ये न लोभान्नयन्त्यर्थान्राजानो रजसावृताः ।विषयान्परिरक्षन्तो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ७ ॥

आहवेषु च ये शूरास्त्यक्त्वा मरणजं भयम् ।धर्मेण जयमिच्छन्तो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ८ ॥

ये पापानि न कुर्वन्ति कर्मणा मनसा गिरा ।निक्षिप्तदण्डा भूतेषु दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ९ ॥

ये वदन्तीह सत्यानि प्राणत्यागेऽप्युपस्थिते ।प्रमाणभूता भूतानां दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १० ॥

अनध्यायेषु ये विप्राः स्वाध्यायं नैव कुर्वते ।तपोनित्याः सुतपसो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ ११ ॥

कर्माण्यकुहकार्थानि येषां वाचश्च सूनृताः ।येषामर्थाश्च साध्वर्था दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १२ ॥

ये तपश्च तपस्यन्ति कौमारब्रह्मचारिणः ।विद्यावेदव्रतस्नाता दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १३ ॥

ये च संशान्तरजसः संशान्ततमसश्च ये ।सत्ये स्थिता महात्मानो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १४ ॥

येषां न कश्चित्त्रसति त्रसन्ति न च कस्यचित् ।येषामात्मसमो लोको दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १५ ॥

परश्रिया न तप्यन्ते ये सन्तः पुरुषर्षभाः ।ग्राम्यादन्नान्निवृत्ताश्च दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १६ ॥

सर्वान्देवान्नमस्यन्ति सर्वान्धर्मांश्च शृण्वते ।ये श्रद्दधाना दान्ताश्च दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १७ ॥

ये न मानितमिच्छन्ति मानयन्ति च ये परम् ।मान्यमाना न मन्यन्ते दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १८ ॥

ये श्राद्धानि च कुर्वन्ति तिथ्यां तिथ्यां प्रजार्थिनः ।सुविशुद्धेन मनसा दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ १९ ॥

ये क्रोधं नैव कुर्वन्ति क्रुद्धान्संशमयन्ति च ।न च कुप्यन्ति भृत्येभ्यो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २० ॥

मधु मांसं च ये नित्यं वर्जयन्तीह मानवाः ।जन्मप्रभृति मद्यं च दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २१ ॥

यात्रार्थं भोजनं येषां संतानार्थं च मैथुनम् ।वाक्सत्यवचनार्थाय दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २२ ॥

ईश्वरं सर्वभूतानां जगतः प्रभवाप्ययम् ।भक्ता नारायणं ये च दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २३ ॥

य एष रक्तपद्माक्षः पीतवासा महाभुजः ।सुहृद्भ्राता च मित्रं च संबन्धी च तवाच्युतः ॥ २४ ॥

य इमान्सकलाँल्लोकांश्चर्मवत्परिवेष्टयेत् ।इच्छन्प्रभुरचिन्त्यात्मा गोविन्दः पुरुषोत्तमः ॥ २५ ॥

स्थितः प्रियहिते जिष्णोः स एष पुरुषर्षभ ।राजंस्तव च दुर्धर्षो वैकुण्ठः पुरुषोत्तमः ॥ २६ ॥

य एनं संश्रयन्तीह भक्त्या नारायणं हरिम् ।ते तरन्तीह दुर्गाणि न मेऽत्रास्ति विचारणा ॥ २७ ॥

दुर्गातितरणं ये च पठन्ति श्रावयन्ति च ।पाठयन्ति च विप्रेभ्यो दुर्गाण्यतितरन्ति ते ॥ २८ ॥

इति कृत्यसमुद्देशः कीर्तितस्ते मयानघ ।संतरेद्येन दुर्गाणि परत्रेह च मानवः ॥ २९ ॥